Lễ hội đua ghe tại Campuchia

Lễ hội đua ghe tại Campuchia (tiếng Khmer: Bon om tuk, còn gọi là Lễ hội nước) bắt nguồn từ rất lâu trong lịch sử của quốc gia giàu bản sắc văn hóa này. Lễ hội được tổ chức vào đúng lúc nước sông Mê Kông bắt đầu vượt qua mùa nước lũ. Có rất nhiều nơi tổ chức lễ hội đua ghe, nhưng tập trung đông nhất là lễ hội tổ chức tại thủ đô Phnom Penh trên sông Tonle Sap (có nghĩa là sông ngọt) ngay phía trước mặt hoàng cung. Lễ hội là dịp để người Khmer thể hiện bản sắc văn hóa truyền thống, sự nhanh nhẹn, dũng cảm, kiên trì và nghệ thuật. Qua đó cũng thể hiện niềm hạnh phúc, niềm tự hào dân tộc, sự đoàn kết cộng đồng và trên hết là lòng yêu nước cũng như ý thức bảo vệ đất nước, bảo vệ lãnh thổ, bảo vệ dân tộc. Lễ hội này cũng là dịp để người dân Khmer giới thiệu sự phát triển rất đa dạng của nền nông nghiệp lúa nước với rất nhiều sản vật làm ra từ những vùng đất phì nhiêu, màu mỡ.

Photo: AFP

Lịch sử của lễ hội đua ghe

Lễ hội đua ghe đã được ghi chép từ rất lâu trong lịch sử của Campuchia cũng như một số quốc gia lân cận. Trên các bức tường tại kinh đô Angkor xây dựng từ thế kỷ 12 đã có tạc cảnh của lễ hội đua ghe rất rõ ràng. Hiện nay có 3 giả thuyết về nguồn gốc của lễ hội này, với một số khác biệt đáng kể:

Theo các sử liệu còn lưu trong Viện Phật học Campuchia, ngay từ thời vua Jayavarman VII ở thế kỷ 12 ở kỷ nguyên Angkor rực rỡ, người Khmer đã chiến thắng oanh liệt trong một trận thủy chiến với nước láng giềng Champa. Chiến thắng này (khoảng năm 1177-1181) đã giải phóng lãnh thổ bị chiếm đóng của người Khmer và bắt đầu thời kỳ hòa bình lâu dài cho vương quốc. Để kỷ niệm chiến thắng này, hàng năm lễ hội đua ghe được tiến hành môt cách tưng bừng trên khắp đất nước. Trên các bức tường của đền Bayon tại Angkor, người ta đã tìm thấy những hình ảnh khắc trên đá mô tả thủy quân Khmer với vua Jayavarman VII dũng cảm đang cầm một ngọn giáo và cung tên đứng trên thuyền chỉ huy trận chiến.

Theo tài liệu của nhà sư Thạch Pèn (giảng viên Trường Phật học Khmer tại tỉnh Trà Vinh, Việt Nam) nêu sự kiện rằng vào thời kỳ Longvek (1528 sau Công Nguyên) vua Ang Chan I chỉ định Ponhea Tat làm vua vùng Bassak (Tây Nam Bộ Việt Nam ngày nay). Vua Ponhea Tat chia thủy quân của ông thành 3 đạo như sau: đạo tiên phong (gồm những thuyền nhỏ và dài tương tự thuyền đua ngày nay); đạo dự bị (thuyền lớn hơn đạo tiên phong, gồm hai hàng chèo song song nhau); đạo Bassak (gồm các thuyền lớn có mái che, mái chèo được cố định vào thân tàu, chủ yếu để vận chuyển lương thực). Vào ngày rằm tháng 11 hàng năm, các đạo quân trên tổ chức hội đua thuyền để biểu dương sức mạnh quân sự của vương quốc tại một khúc sông dài trên sông Peam Kanthao ngay tại nơi hợp lưu của các con sông để thủy quân từ nhiều vùng dễ dàng tới tham gia đua tài.

Photo: http://cambodianculturalvillage.com

Theo giả thuyết thứ 3, lễ hội đua ghe là một sự kiện truyền thống đặc sắc nhất của người dân Khmer, ra đời cùng với thời gian đạo Phật được du nhập tới vùng đất này. Lễ hội được tổ chức vào ngày rằm để bày tỏ lòng cảm ơn đối với đức Phật. Tuy nhiên, lại có nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, lễ hội làm nhằm bày tỏ sự biết ơn và kính trọng đối với thần sông và thần đất đã mang đến cho người dân cuộc sống no đủ và yên bình.

Lễ hội đua ghe diễn ra hàng năm vào ngày rằm tháng 11 trùng với cuối mùa mưa. Vào thời điểm này, nước trong các hồ và đầm lầy tràn ngập, tạo ra các cánh đồng nước mênh mông bồi đắp phù sa cho vụ mùa sắp tới. Khi nước sông Mê Kông dâng lên vào mùa mưa từ tháng 8 cho tới tháng 11, nước từ dòng Mê Kông tràn vào sông Tonle Sap chảy ngược lên Biển Hồ phía tây bắc. Khi kết thúc mùa mưa, nước từ Biển Hồ lại chạy xuôi xuống sông Mê Kông từ tây bắc đến đông nam, tạo nên sự điều tiết tự nhiên vô cùng thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp và thủy sản ở Campuchia và Tây Nam Bộ Việt Nam.

Vào ngày 09 đến 11 tháng 11 năm nay, lễ hội đua ghe sẽ diễn ra cực kỳ rộn ràng tại Phnom Penh để ôn lại sức mạnh không thể chia cắt của lực lượng thủy quân của Đế chế Khmer cổ và giới thiệu sự đa dạng của các phương tiện giao thông đường thủy của dân tộc Khmer. Đây cũng là dịp tốt cho những du khách yêu thích tìm hiểu văn hóa đặc sắc của người dân Khmer.

Liên hệ chúng tôi để tổ chức chuyến đi của bạn đến với lễ hội lớn nhất của người dân Khmer và cảm nhận những kỷ niệm khó quên.

(Tổng hợp và biên dịch từ nguồn của Bộ du lịch Campuchia)